Mozes en de Exodus
Mozes en de Exodus - "Laat Mijn volk gaan"
Vaak worden details van het Bijbelse verslag over Mozes en de Exodus gebruikt om te beweren dat de Bijbel zichzelf tegenspreekt. Enkele van deze details gaan over Gods gebod "Laat Mijn volk gaan" dat door Mozes en Aaron aan de farao werd overgebracht.
Ging het hier om een weekendje weg, een uitgebreide vakantie of een permanent vertrek uit Egypte? Was het vertrek bedoeld om een offer aan God te brengen, om Hem te dienen of om het land volledig te verlaten? En beloofden zij dat ze slechts drie dagreizen van Egypte weg zouden gaan en dan weer terug zouden komen, of zouden ze voorgoed wegblijven? Of bevond de Sinaïberg zich slechts drie dagreizen van hun woongebied in Egypte? En hoe zat het met die ongezuurde broden? Die zevendaagse (in plaats van driedaagse) viering die we midden in dit verhaal aantreffen?
Sommige critici hebben al deze schijnbaar tegenstrijdige details aangegrepen om de betrouwbaarheid van Mozes en de Exodus in de Bijbel in twijfel te trekken. Maar is het mogelijk om deze details tot een enkel verenigd, betrouwbaar en historisch verslag samen te smelten?
Mozes en de Exodus - Een overzicht van het Bijbelse verslag
Laten we, zonder al te veel in detail te treden, enkele uitspraken over Mozes en de Exodus bekijken. Het allerbelangrijkste is dat God Mozes bij de brandende struik vertelde dat Zijn uiteindelijke doel was dat de Joden naar diezelfde berg zouden terugkeren en Hem daar zouden dienen. Het woord "dienen" dat hier gebruikt wordt, is hetzelfde woord dat gebruikt wordt voor de slaafse rol van de Joden onder de farao. Met andere woorden, tegen de tijd dat de Joden naar de Sinaïberg in Midjan zouden terugkeren, zouden zij volledig in het bezit van God zijn en Hem als zodanig kunnen dienen, net zoals zij farao 400 jaar lang hadden gediend als zijn eigendom.
Maar later, toen Mozes en Aaron de farao voor het eerst confronteerden met de status van Gods gekozen volk, eiste God dat farao Zijn volk zou laten gaan, zodat zij in de woestijn een feest voor Hem konden vieren. Dat klinkt niet als een volledige uittocht uit het land. Of toch? Farao's bezitterige houding maakt duidelijk dat hij wist dat de Joden niet tegelijkertijd twee meesters -- of goden -- konden dienen. En God deed alles wat nodig was om farao duidelijk te maken wat Zijn uiteindelijke plan voor de Joden was. Door het hele Exodus verslag heen worden twee verschillende Hebreeuwse woorden gebruikt om Gods (en farao's) bedoelingen voor de kinderen van Israël aan te duiden. Het eerste woord is "sjalach", wat een volledige uittocht of vertrek aangeeft. Het tweede woord is "yalak", wat duidt op een wandeling of een korte reis. Volgens het Bijbelse verslag wist de farao duidelijk het verschil; hij probeerde de Joden te houden in plaats van hen aan hun God over te geven.
In Mozes' oorspronkelijke verzoek werd het woord voor "volledige uittocht" gebruikt ("sjalach"), omdat een feest voor de ware God een grote belediging zou zijn geweest voor de zogenaamde mens-god Farao. Natuurlijk weigerde farao. Later kreeg hij de kans om de Joden toestemming te geven voor een driedaagse reis ("yalak"), zodat ze een offer konden brengen aan hun God. Ook dit weigerde hij. Misschien verwachtte hij dat de Joden niet zouden terugkeren van deze tocht, of misschien vreesde hij dat de God van de Joden echt was en hun offergaven zou beantwoorden met een bovennatuurlijke redding.
En zo bleef farao woordspelletjes spelen met Gods plan. Maar het vooruitzicht van een volledige uittocht was altijd aanwezig in farao's gedachten en in Gods doelen. Zoals we weten wist God farao uiteindelijk toch te "motiveren" om de Joden volledig uit het land te laten vertrekken ("sjalach"). Dit gebeurde nadat God Zijn macht had getoond door op de Pesach alle eerstgeborenen voor Zich op te eisen, inclusief die van Israël, Gods eerstgeborene. Gods uiteindelijke doelen werden dus door farao vervuld, al was het tegen zijn wil en zonder zijn medewerking.
Mozes en de Exodus - Drie dagreizen
Wanneer we het verlag over Mozes en de Exodus doornemen, dan kunnen we ons afvragen: "Hoe zit het dan met die drie dagreizen en het offer en het feest, als God hen toch volledig uit het land wilde wegleiden? Speelde Hij dan niet gewoon een spelletje met farao? En waarom wilde Hij dan ineens die zeven dagen met ongezuurde broden, waar we in Zijn aanwijzingen voor de Pesach ineens over lezen?"
Tja, ik ben geen expert, maar hier is een mogelijke kijk op deze hele zaak. Als we Gods woorden in het boek Exodus kunnen vertrouwen, dan moeten we geloven dat Hij farao werkelijk de gelegenheid gaf om de Joden slechts drie dagreizen uit het bewoonde Egyptische grondgebied te laten trekken ("sjalach"), naar een woestijngebied dat door Egypte werd beheerst, om daar een feest voor God te houden om hun bevrijding uit farao's eigenaarschap te vieren. Van daaruit zouden zij dan verder zijn gereisd naar de plaats die God, hun nieuwe Heer en Meester, hen zou tonen. Maar daartegen zou farao dus duidelijk "Nee, ben je nou helemaal!" hebben gezegd (of wat dat ook was in Egyptisch).
Farao kreeg ook de kans om de Joden diezelfde afstand te laten reizen ("yalak") om een offer te brengen aan hun God. Welk offer? Ongetwijfeld was dit hetzelfde offer dat op Pesach werd geofferd om, door middel van het bloed van een plaatsvervanger, hun vrijheid van farao's eigenaarschap te kopen. We kunnen aannemen dat de uiteindelijke afloop hetzelfde zou zijn geweest: een volledige uittocht uit Egypte.
In beide scenario's (die allebei door farao werden afgewezen) was de centrale gebeurtenis, die na drie dagreizen in de woestijn zou plaatsvinden, dat zij hun God op die plaats zouden ontmoeten. Misschien was dat wel wat farao het meest vreesde... of wat hij gewoon niet geloofde. Hoe dan ook, de mogelijkheid dat de Joden na drie dagreizen hun God zouden kunnen ontmoeten was werkelijk, omdat God farao werkelijke keuzes had aangeboden. Maar hij weigerde die keuzes. Datzelfde gold voor de mogelijkheid van een feest of een offer.
Mozes en de Exodus - Feest van de Ongezuurde Broden
Nou, hoe lang duurde het dan voordat de Israëlieten volledig buiten Egypte waren? Om niet alleen te ontsnappen aan zijn eigenaarschap, maar ook aan zijn rechtsgebied en zijn militaire macht? Dat is waar die zevendaagse periode van de ongezuurde broden om de hoek komt kijken. De gemakkelijkste manier om dit "Feest van de Ongezuurde Broden" te begrijpen in relatie tot de Exodus is door Deuteronomium 16:3 te lezen:
- "Bij dat vlees mag u geen gedesemd brood eten, maar alleen ongedesemd brood, gedurende zeven dagen. Het is het tranenbrood dat u, zolang u leeft, zal herinneren aan de dag waarop u wegtrok uit Egypte, aan dat overhaaste vertrek."
Ben je verward? Dat is niet nodig, hoor. Als we alle gebeurtenissen rond het Pesachfeest in het licht van deze details bekijken, dan wordt het vanzelf duidelijk. En je kunt al deze details in je eigen Bijbel nalezen. Als ik het Exodusverslag correct lees, dan begint het Feest van de Ongezuurde Broden feitelijk een dag na Pesach. Dat is tegenwoordig niet de meest populaire opvatting, maar is wel de tijdrekening die door sommige Joodse leiders al sinds de eerste eeuw wordt aangehouden voor dit feest. Natuurlijk is er ook op Pesach zelf al ongezuurd brood; maar het verschil tussen de twee feesten is dat de Exodus door het Pesach in gang werd gezet, terwijl de ongezuurde broden de Exodus nabootsen en herdenken.
Hoe dan ook, de volgende dag begon met een vergadering - een heilige bijeenkomst - om uit Egypte te vertrekken, nadat zij van de Egyptenaren allerlei bezittingen hadden gekregen, waaronder ongetwijfeld lastdieren, wagens en andere middelen die hun uittocht gemakkelijker zouden maken. En zo begon de eerste dag van hun reis, "op den weg der Schelfzee", ofwel de Golf van Suez.
Aan het einde van die eerste dag sloegen zij volgens Exodus 12 bij Sukkot hun kamp op om te overnachten. Daar bakten zij al het ongezuurde deeg dat zij haastig hadden klaargemaakt. Al het deeg. Hoeveel dat was? Nou, ik vermoed dat het voldoende was om die dag en de daaropvolgende zes dagen hun honger te stillen. Snap je wat ik bedoel? De volgende dag reisden zij van Sukkot naar Etam aan de rand van de Egyptische woestijn: dat was de tweede dag van hun reis. Daar bivakkeerden zij omdat het te donker was om verder te reizen. Maar toen gebeurde er iets interessants. Op de derde dag (weet je nog dat er drie dagreizen nodig zouden zijn om God te ontmoeten?) ging de Engel van de Heer voor hen uit; overdag in een wolkkolom, 's nachts in een lichtende vuurzuil. Net zoals Hij hen altijd al had verteld, hadden zij drie dagreizen afgelegd, waarna zij hun offer brachten, een voortdurend feest als het ware, en daar is God, precies op tijd buiten het bewoonde gebied van Egypte, aan de rand van de Egyptische woestijn.
Mozes en de Exodus - Geleid door een wolk en vuur
Wat echt heel interessant is aan dit verslag over Mozes en de Exodus is de reden dat God hen in een wolkkolom en in een vuurzuil leidde. Volgens de Bijbel konden zij hierdoor zowel overdag als 's nachts reizen zonder te stoppen en hun kamp op te slaan. Tot op de zevende dag van het Feest der Ongezuurde Broden. Nou dat is toch niet gemakkelijk! Probeer jij maar eens drie of vier dagen lang 24 uur per dag te lopen, met niets maar dan ongezouten beschuit! We vinden op verschillende plaatsen in de Bijbel aanwijzingen voor de bovennatuurlijke manieren waarop God de Joden bijstond op deze gehaaste reis in zo'n vijandige omgeving. Er is bijvoorbeeld een passage die aangeeft dat God het hele volk op bovennatuurlijke wijze kracht gaf, zodat zij op hun reis niet zouden inzinken. Een ander vers vertelt ons dat Hij Zijn Geest in hen plaatste om hen kracht te geven. Een andere voorziening is, volgens Psalm 1 en 1 Korintiërs 10, dat Hij hen bedekte met een koele, vochtige wolk en dat Hij voldoende regen over hen neergoot om hen te kunnen onderhouden. En natuurlijk hadden zij het bovennatuurlijke licht van de vuurzuil om hen licht te geven in de duistere woestijnnachten. Desondanks moet de vermoeidheid en de angst voor het dreigende Egyptische leger wel enorm intens zijn geweest. En dat onophoudelijke dieet van ongezuurde broden was waarschijnlijk geen opsteker.
Eindelijk, na zes dagen, bereikten de Joden de kustlijn van Yam Suph, volgens 1 Koningen 9 de Schelfzee of de Golf van Akkaba, omringd door de bergen en de zee en een snel naderend Egyptisch leger strijdwagens. Aan de andere kant van de zee lag Midjan (hedendaags Arabië)... en de veiligheid. Maar aan deze kant van de zee leek een zekere dood de enige mogelijke afloop. Dit is het moment waarop God Zelf een dag lang vóór het Joodse volk ging staan: een nieuwe heilige bijeenkomst en bovendien een "Shabbat". God rustte; de Joden rustten (al weet ik niet of zij zich echt op hun gemak voelden); en zelfs de Egyptenaren rustten. En dat gaf farao voldoende tijd om na te denken, om zijn beslissing nog eens te heroverwegen en naar Egypte terug te keren.
Maar de rest is, zoals men zegt, geschiedenis. Die nacht spleet God het water van de Schelfzee, verlieten de Joden het Egyptische rechtsgebied volledig en trokken zij Midjan binnen. De Egyptenaren volgden, maar sloot God het water weer. Het hoofdstuk van de Joodse slavernij in Egypte werd eindelijk afgesloten, precies zoals God beloofd had. En een nieuw hoofdstuk in hun relatie met God werd nu geopend.
Met dank aan Ken en onze vrienden van Drive Thru History. Copyright 2011 - Alle rechten voorbehouden in het origineel.
Wat is uw reactie?
